Proprioseptif sistem, bedenimizin konumunu, hareketlerini ve kas gerilimini algılayan içsel bir sistemdir. Bu sistemin sağlıklı çalışması, çocukların bedenlerini daha iyi kontrol etmelerine, koordinasyonlarını geliştirmelerine ve günlük yaşamlarında daha bağımsız olmalarına yardımcı olur. Sağlam propriyosepsiyon, çocuğun vücudunun uzaydaki konumunu belirlemesine ve hareket ederken kullanılacak kuvvetin yönünü ve miktarını düzenlemesine olanak tanır. Çocuklar için bu sistem, vücutlarını daha iyi kontrol etmelerine, kas gücünü ayarlayabilmede, motor becerilerini geliştirmelerine ve duygusal dengeyi sürdürebilmede kritik bir rol oynar. Pediatrik ergoterapistler olarak, proprioseptif sistemin önemini anlamak ve çocukların gelişimine nasıl yardımcı olabileceğimizi bilmek bizim için önemlidir.
Proprioseptif Sistem Nasıl Çalışır?
Proprioseptif sistem, eklemlerde ve kaslarda bulunan duyu reseptörleri aracılığıyla algılanır. Bu reseptörler, kasların gerilimini, eklem pozisyonlarını ve hareketin hızını algılar. Bilinçdışı bir şekilde bu bilgileri toplarlar ve beyne ileterek bedenin pozisyonunu ve hareketini anlamasına yardımcı olurlar. Bir çocuk uzuvlarını itmek, çekmek, kaldırmak, zıplamak veya tırmanmak için hareket ettirdiğinde propriyoseptif duyu uyarılır ve vücut hakkında bilgi sahibi olması desteklenir.
Çocuklar, propriyoseptif girdi sağlayan aktivitelere katılırken aynı zamanda gelişmiş bir dikkat ve daha düzenli bir uyarılma düzeyi gösterir. Öğrenmek, oynamak, sosyalleşmek ve günlük görevleri tamamlamak, davranışın organizasyonu gibi üst düzey becerilerin temelinde proprioseptif duyumuz rol oynar. Vücut (beden) farkındalığı olarak da tanımlayabileceğimiz proprioseptif sistem sayesinde birini dinlerken hareketsiz şekilde konsantre olmamızı, bir kalemi tutarken ya da ağır bir şey kaldırırken ne kadar güç uygulayacağımızı sağlar.
Proprioseptif sistemin etkili bir şekilde çalışması, çocukların vücutlarını daha iyi kontrol etmelerini ve yürüme, düşmeyi önleme gibi fiziksel aktivitelerde motor becerilerini geliştirmelerine olanak sağlar. Proprioseptif sistem, diğer duyusal sistemler ile etkileşim içindedir ve çocukların çevresel uyaranlara karşı daha iyi tepki vermelerini ve dikkatlerini odaklamayı kolaylaştırır. Proprioseptif duyu sayesinde dünyadaki konumumuzu, kapladığımız yeri ve alansal farkındalığımızı kazanırız. Neredeyim?, Ne yapıyorum?, Nasıl hareket ediyorum?, Ayaklarım yere sağlam basıyor mu? gibi soruların beyin tarafından anlaşılmasını ve bu sayede öz-farkındalığın kazanılması sağlanır.
Proproiseptif sistemin düzgün çalışmaması sonucu denge, koordinasyon, hareket kontrolü ve kas tonusu gibi alanlarda sorunlara neden olabilir. Vücudun farklı bölgeleri arasındaki ilişki sağlanamadığından çocuğun hareket kontrolü etkilenerek günlük yaşam aktivitelerini sürdürmede problemlere sebep olabilir. Propriyoseptif işlemleme sorunu çocuktan çocuğa değişebilmektedir. Bazen öz kontrol eksikliği gibi görünebilir ve kendini kontrol etmekte zorlanan çocuklar iterek, ısırarak veya tekmeleyerek sert oyunları tercih edebilir. Ne kadar kuvvet uygulanacağını bilmek propriyosepsiyonun bir parçası olduğundan, propriyoseptif sorunu olan çocuklar çok sert yazabilir, yazı gereçlerini kırabilir veya nesneleri sık sık düşürebilirler.
Propriyoseptif sorunlar aynı zamanda koordinasyon eksikliğinden dolayı sakarlık gibi görünebilir. Çocuklar tek ayak üzerinde durmakta zorlanabilir, düzenli olarak insanlara veya eşyalara çarpabilir veya merdivenlerden düşebilir.
Propriyoseptif bir sorunun motor beceri sorunu olarak ortaya çıkabileceğinden fark edilmesi zor olabilir; bu nedenle daha fazla bilgi için bir ergoterapiste danışmayı unutmamalısınız.
Comments